Het is code rood in stroomland. De waarschuwingen van netbeheerders stapelen zich op. Wat betekent dit voor de energietransitie waar vastgoedbeheerders en -ontwikkelaars middenin zitten? Wat is er nog mogelijk?
Om actuele ontwikkelingen te adresseren, organiseert Pluq dit jaar kennissessies, die we PluqTalks noemen. De eerste vond vrijdag 22 maart plaats en ging over … netcongestie, de kansen en uitdagingen.
De reden laat zich raden. Check alle berichten maar eens die in kranten en op online nieuwsplatforms verschijnen. Bedrijfseigenaren, vastgoedbeheerders en -ontwikkelaars maken zich zorgen.
Als je de berichten leest, ben je geneigd te denken dat Nederland op slot zit en dat eigenlijk niks meer kan. Volgens sommige netbeheerders is de situatie zo nijpend dat ze publieke laadpalen tussen 16.00 en 21.00 uur in steden willen afknijpen c.q. uitschakelen. Dat is een rigide maatregel. Maar het kan nog erger. In sommige delen van NL moeten bedrijven, huishoudens, EV-laadpleinen en batterijen zelfs jaren wachten op een nieuwe aansluiting. Het net zit vol.
WtF is er aan de hand?
Veel mensen denken dat netcongestie ontstaat doordat de vraag naar stroom groter is dan het aanbod. Dat is niet helemaal waar. Wanneer Nederland ’s ochtends ontwaakt en alle lichten, installaties en apparaten (in huizen en gebouwen) worden aangezet, ontstaan piekmomenten die het net flink kunnen belasten. Hetzelfde gebeurt aan het einde van de middag en in de vroege avond, wanneer mensen thuiskomen en gaan koken.
Maar pieken zijn nog geen congestie.
Congestie ontstaat wanneer de vraag naar (en/of het aanbod) van stroom groter is dan de hoeveelheid die het elektriciteitsnetwerk kan transporteren.
Hoewel ieder individu of huishouden zijn eigen gebruiksgewoonten heeft, valt het op dat we er als (homogene) samenleving een vast patroon qua energiegebruik op nahouden. Het is prettig voorspelbaar. Je kan met enige zekerheid berekenen wat de stroomvraag morgen zal zijn en overmorgen en volgende week, en volgende maand en misschien zelfs wel volgend jaar. (Op het plaatje hieronder zie je het stroomgebruik tijdens doordeweekse dagen, het weekeinde en aansluitend de kerstdagen).
Hoe voorspelbaar het verbruik lijkt te zijn, zo onvoorspelbaar verloopt de opwekking van stroom. In het kader van de energietransitie schieten nieuwe energiecentrales uit de grond – wind op zee, zon op daken – die allemaal stroom aan het net toevoegen. Niet alleen aan het hoogspanningsnet, maar ook aan het laagspanningsnet, dat daar niet voor bedoeld was.
Op enig moment kan het net zo vol zijn dat meer afname of teruglevering niet meer mogelijk is. Stroom kan niet meer worden getransporteerd. In deze congestiegebieden worden dus geen extra aansluitingen mee toegevoegd, om meer vraag én aanbod te voorkomen.
De congestie aan aanbodzijde is moeilijk oplosbaar. Grote centrales kunnen worden uitgeschakeld, maar daar zijn stevige kosten mee gemoeid. Toch kun je in principe windmolenparken, gas- en kolencentrales on hold zetten. Zonne-energie laat zich lastiger reguleren. Steeds meer daken van huizen en gebouwen zijn met zonnepanelen uitgerust en het is niet eenvoudig om deze centraal te managen. Daarbij: de zon zorgt soms voor onverwacht hoge pieken (zoals je hieronder ziet).
Hoewel rekenmodellen voorspelden wat de groene transitie en duurzame opwekking voor het netwerk zouden betekenen, heeft de snelheid waarmee het gebeurt netbeheerders verrast.
Feit is dat er nu miljarden euro’s in het netwerk moeten worden geïnvesteerd om de congestie op te lossen. De vraag naar energie is het laatste decennium enorm gestegen. Bedrijven en huishoudens kiezen voor elektriciteit en niet meer voor gas of olie. Lag de piek van een huishouden een paar jaar geleden op 3 à 4 kilowatt, nu schommelt deze tussen de 10 en 20, mede door toedoen van warmtepompen en elektrische auto’s die op hun piek 11 kW ‘doen’.
Dus luidt de vraag: is er genoeg ruimte?
Om die vraag te beantwoorden schakelen we terug van het grote plaatje naar een beeld van een individuele casus.
En om direct met de deur in huis te vallen: ja, dit bedrijf heeft voldoende ruimte in het contract om aan de vraag te voldoen.
De horizontale groene lijn is de maximale gecontracteerde capaciteit. De stroomconsumptie komt er twee keer per dag (kortstondig) in de buurt. De rest van de tijd blijft de capaciteit grotendeels onbenut. Het grijze vlak laat zien dat dit bedrijf vijf tot tien laadpunten op zijn parkeerterrein kan laten installeren. Door de laadinfra aan te sluiten op het gebouwbeheersysteem kunnen we het stroomverbruik per seconde reguleren, zodat primaire processen – ondanks de geldende netcongestie – geen gevaar lopen. Met behulp van smart charging technieken, zoals load balancing en buffering, kan de ruimte optimaal worden benut, zonder de grenzen van het gecontracteerde vermogen te overschrijden.
De aandacht van netbeheerders gaat meestal uit naar pieken. Wie (korte tijd) door de grens van het max. gecontracteerde transportvermogen ontvangt een brief ter waarschuwing.
Als het nog eens gebeurt, volgt opnieuw een waarschuwing, daarna een boete, een hogere boete en uiteindelijk kun je de aansluiting kwijtraken, terwijl je in feite 5x zoveel energie zou kunnen afnemen als je doet (= opvulling van het grijze vlak).
De netbeheerder gaat tot aan de aansluiting. Wat je achter de meter doet, is jouw verantwoordelijkheid.
In die speelruimte is vaak meer mogelijk dan wordt gedacht.
Of het ook mogelijk is om meer vermogen te contracteren om zo meer speelruimte te creëren?
Nee, dat is hoogst onwaarschijnlijk.
In deze markt adviseren we het huidige gecontracteerde vermogen te behouden. De kans is klein dat je bij kan kopen. Behoud dus wat je hebt, zelfs al heb je teveel vermogen voor het gebouw of de locatie en lijkt het (financieel) aantrekkelijk om in te leveren. Je kunt niet in de toekomst kijken. Als je eenmaal vermogen afstaat, krijg je het de eerste jaren niet meer terug en de implicaties kun je daar nu nog niet van overzien.
